城管升格更能促进文明执法

百度 企业可以从盘活存量资产的收益中，划出一定比例的资金专门用于本企业现有富余人员的工作安置和生活保障。

Artikulu hau luzera unitateari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus ?Metro (argipena)?.

Metro
Azpiklasea	MKSA unitate-sistema, Nazioarteko Unitate Sistema eta MKS sistema
Neurtzen du	longitudea, distantzia, Egongunea, diffusion coefficient for fluence rate (en) , proper length (en) , Diametroa, altuera, Zabalera, erradioa, desplazamendua eta thickness (en)
SI sistemarako konbertsioa	1 m
Unitate estandarretan	1 m, 3,28084 ft, 0,001 km eta 0,00062137119223733 mi
Nondik kalkulatua	argiaren abiadura eta segundo
Ikurra	m, m, m, m, m, m, m, m, m, м, ?', ?, ?, 公尺, ??, ???, м, ??., m, м, м, 米, ?, ??, μ, м, m, 米, ?, м, м, m, m, m, 公尺, m, м eta m

Metroa (ikurra: m) distantziak (edo luzerak, zientzia fisikoen hizkeran) neurtzeko Nazioarteko Unitate Sistemako oinarrizko unitatea da. Haren definizioa hurrengoa da: argiak segundo baten 299.792.458renean (1/299.792.458) hutsean ibilitako bidearen luzera da.

Definizio horrek ez du unitatearen tamaina aldatzen (ikus Historia beherago), baina luzera eta denbora doitasun handiz bikoiztea ahalmentzen duten neurtzeko tekniketan izandako aurrerapen berriak kontuan hartzeko sartu zen (10¹³rainoko doitasuna, denboraren kasuan).

Metro batek, gutxi gorabehera, 39,37 hazbete ditu (3,28 oinbete).

Metroa, 1793an, ekuatoretik ipar polora zirkulu nagusi batean dagoen distantziaren hamar milioirena bezala definitu zen. Beraz, Lurraren zirkunferentzia 40.000 kilometro ingurukoa da. 1799an birdefinitu egin zen, barra prototipoaren terminoetan (erabilitako barra erreala 1889an aldatu zen). 1960an, metroa berriz definitu zen, kripton-86 gasaren emisio-lerro jakin baten uhin-luzera jakin baten arabera. Egungo definizioa 1983an hartu zen, eta 2002an aldatu zen pixka bat, metroa argiaren abiadurarekin koherentea den luzera-neurria dela argitzeko.

Historia

Metroaren eredua, 36 rue de Vaugirard, Paris

Metro hitza grezierazko μ?τρον hitzetik dator (metron, nehurria); handik frantsesera pasatu zen mètre izenez. Bere erabilera, neurketa-unitatearen zentzu modernoan, Tito Livio Burattini zientzialari italiarrak bere 1675eko Misura Universale lanean sartu zuen, 1668an, John Wilkins filosofo ingelesak neurri unibertsalarentzat proposatutako metro kattoliko izena aldatzeko.

1668an, Wilkinsek bere neurketa unibertsalaren proposamena egin zuen Christopher Wren-en iradokizuna erabiliz: hau da, Christiaan Huygens-ek behatutako erdi aldian zuen segundo bateko pendulu bat 997 mm-ko luzera estandarra neurtzeko.

XVIII. mendean bi joera nagusi izan ziren luzera unitate estandarraren definizioari dagokionez. Horietako bat, Wilkins-i jarraiki, metroaren definizioa pendulu baten luzeratzat hartzen zuen, segundo bateko aldi erdi batekin. Beste definizioak, berriz, ekuatorearen eta ipar poloaren arteko Lurreko meridianoaren luzeran oinarritzen zen, Lurreko meridianoaren erdiaren luzeraren hamar milioirena.? 1791n, Frantziako Zientzia Akademiak bigarren definizioa aukeratu zuen penduluan oinarritzen zenaren aurrean, grabitazioaren indarra nabarmen aldatzen delako Lurraren gainazalean eta aldaketa horrek penduluaren periodoari eragiten diolako.??

Frantziako Zientzien Akademiak, 1791n, honela definitu zuen metroa: lurreko meridiano baten koadrantearen hamarren milioirena; zehazki, Lurraren gainazalean zeharreko distantzia ipar polotik ekuatoreraino Parisko meridianotik pasatuta. (Parisko Behatokitik, hain zuzen ere). Meridiano hori, jada 1669an, neurtua zuen Jean Picard-ek (París-Amiens zatia) 1718an; gero, Jean-Dominique Cassinik (Giovanni Cassini) luzatua Dunkerque eta Perpinyaraino, eta, 1739an, LaCaille-k berrikusia. Zientzia Akademiak Borda, Condorcet, Lagrange, Lavoisier eta Tilletek osatutako batzorde bat sortu zuen, geroago Laplace eta Monge gehituz. Batzordeak meridianoaren arkua kalkulatzeko eta metroaren luzera ondorioztatu ahal izateko neurri geodesikoak egitea agindu zien Pierre Méchain (1744-1804) eta Jean-Baptiste Joseph Delambreri (1749-1822). Jasotze geodesikoaren lanak 1792tik 1798ra luzatu ziren, besteak beste, Frantziako iraultza gerrengatik. Neurketa horiek Dunkerque eta Bartzelona arteko lehen fase batean egin ziren. Hain zuzen ere, Parisko meridianoa El Masnouko Ocata hondartzan iristen da itsasora. Bigarren fase batean, neurriak Balear uharteetaraino luzatu ziren 1806 eta 1808 bitartean. Arago zientzialari frantsesak, bere memorietan azaldu zuen Méchain ezagutu zuela Rossellon, meridiano-arkua neurtzen ari zela. Arago bigarren espedizioko kideetako bat izan zen, eta Alacant, Eivissa eta Mallorcarantz luzatu zituen lehen definizio hori berresteko neurketak. Iberiar penintsulako gerra hasi zenean, Aragok lintxamendua saihestu zuen katalan hizkuntzaren ezagutzari esker, baina Bellver gazteluko presondegian babestu behar izan zuen bere laguntzaileekin, eta urtebete igaro arte ezin izan ziren Frantziara itzuli. 1795ean, Frantziak metroa hartu zuen luzera-unitate ofizial gisa.

Historian zehar, hainbat neurri bateratzeko ahaleginak egin dira trukeak sinplifikatzeko, merkataritza errazteko eta zergen bidezko kobrantza errazteko. 1789ko Frantziako Iraultzan, garai berrietarako beharrezkotzat jotzen ziren beste erronka batzuekin batera, zientzialarien batzordeak izendatu ziren pisuak eta neurriak bateratzeko, eta, horien artean, luzera-unitateak zeuden. Lan nekeza eta zaila izan zen. Hasieran, luzera-patroi gisa, segundo-pendulu bat hartu zen kontuan, 45o-ko latitudean, baina, azkenean, baztertu egin zen eredu erabat objektiboa ez zelako. Azkenik, meridiano-arku bat neurtzea erabaki zen (haren gainean eta, beraz, Lurraren gainean), metroaren patroia ezartzeko.? Neurketa horren arduradunak Jean-Baptiste Joseph Delambre eta Pierre Méchain izan ziren, eta 1791 eta 1798 artean Dunkerque eta Bartzelona artean ezarritako triangulazio-sistema baten bidez, meridiano-arku horren neurria ezarri zuten, eta horren gainean ezarri zen metroa.? José Chaix Isniel matematikari eta astronomo espainiarraren laguntza izan zuten, 1791 eta 1793 artean Espainiako gobernuak Méchainek zuzendutako proiektuarekin kolaboratzeko agindua izan zuena.

1792ko definizioa

Hasieran, luzera-unitate hau Frantziako Zientzien Akademiak sortu zuen 1792an, eta honela definitu zuen: Lurraren gainazalean, Ipar poloa eta Lurraren ekuatorearen lerroa banatzen dituen distantziaren hamarren bat milioirena.

1889ko patroi berria

1889ko irailaren 28an, Pisu eta Neurrien Nazioarteko Batzordeak prototipo berriak onartu zituen metrorako eta, ondoren, kilogramorako, zeinak platinozko eta iridiozko patroietan gauzatu eta, Parisko kanpoaldean, Pisuen eta Neurrien Nazioarteko Bulegoa Senvresen duen Breteuilgo pabiloiko lurrazpian kokatutako kutxetan bildu baitziren.

1969ko definizioa

Pisuen eta Neurrien 11. Biltzarrak metroaren definizio berria eman zuen: ?1.650.763,73 aldiz kriptonaren atomoaren erradiazio laranjaren hutseko uhin-luzera 86?. Doitasuna 1889ko patroiarena baino berrogeita hamar aldiz handiagoa zen.? (Baliokidetasunak: braza bat= 2,09 m; arra bat= 0,2089 m).

Mendeak joan, mendeak etorri, metroa definitzeko moduak aldatuz joan dira:

• 1793: Ipar polotik ekuatorerainoko distantziaren 1/10.000.000a.
• 1795: Letoiz egindako behin-behineko metro txantiloiaren luzera.
• 1799: Platinoz egindako behin betiko metro prototipoaren txantiloien luzera.
• 1889: Platinoz eta iridioz egindako nazioarteko metro prototipoaren X formako zeharkako sekzioarekin egindako txantiloiaren luzera.
• 1960: Kriptonaren espektroan oinarritutako definizioa: 1.650.763,73 kripton-86 atomoaren 2p10 eta 5d5 mailen arteko iragaiteari dagokion erradiazioaren uhin luzera hutsean.
• 1983: Argiaren lastertasunean oinarritutako definizioa: segundo baten 1/299.792.458an argiak hutsean ibilitako distantzia.

Izena bera grezierazko metron (μετρον) hitzetik dator, ?neurri bat?, frantsesezko mètre hitzaren bitartez. XVIII. mendean, luzera unitate estandarra definitzeko hurbiltze bi zeuden zabalduta. Bataren arabera, metroak segundo bateko periodo erdia zuen pendulu baten luzera izan behar zuen. Bestearen arabera, metroa Lurreko meridiano laurdenaren luzeraren hamar milioirena izan behar zen. 1791n, Frantziako Zientzien Akademiak meridianoan oinarritutako definizioa aukeratu zuen Parisko meridianoa erabiliz eta ez penduluaren periodoan oinarritutakoa, lur azalean, tokiaren arabera, grabitatearen indarra guztiz berdina ez delako eta, horren ondorioz, ezta penduluaren periodoa ere.

Metro patroia

Platino-iridioz eginiko Metroaren Nazioarteko Prototipoa izeneko txantiloi estandarra: horixe izan zen estandarra 1960 arte, orduan SI sistema berriak kriptonaren espektroko neurketa erabili zuen oinarri. 1983an oraingo metro definizioa eratu zen, argiaren abiadura hutsean oinarrituta. (NIST)

1793ko abuztuan, Frantziako Gobernu Errepublikarrak luzera unitate estandarra Parisetik igarotzen zen meridiano laurdenaren hamarmiloirena (10^-7a) izango zela eta izena mètre izango zuela ebatzi zuen. Bost urte geroago, aukeratutako arkuaren ikerketa amaitu zen, eta platinozko hiru txantiloi eta burdinazko kopia batzuk egin ziren. Geroago egindako azterketek meridiano laurdenaren luzera gaizki neurtuta zegoela (Lurraren lautasuna gaizki kalkulatu zelako) eta, horren ondorioz, metroaren lehenengo prototipoa milimetro baten bosten bat laburregia zela erakutsi zuten. 10^-7 ratioa mantentzeko metroaren luzera aldatu beharrean, metroa barra batean egindako marra biren arteko distantzia legez definitu zen. Beraz, poloetatik igarotzen den Lurraren zirkunferentziaren luzera dagoeneko ez da zehazki berrogei milioi metrokoa.

Dena den, XIX. mendearen bukaera aldean, Frantzian gordetako txantiloiak oinarritzat harturik, nazioarteko batzorde bat antolatu zen modu ofizialean mundu osoko zientzialariek metro patroia eta kilogramo-patroia zehazki definitzeko eta onartzeko. Horrela, garai hartako gerrak eta arrazoi politikoak tarteko, ordu arteko Frantziaren kontrolpean egondako sistema metrikoa nazioarteko erakunde baten eskuetara pasatu zen, nahiz bulegoak Parisen egon.

1870eko hamarkadan lortutako zehaztasun berriaren ondorioz, neurtzeko estandar berriak garatzeko, nazioarteko konferentzia batzuk izan ziren. 1875eko Metroaren Tratatuak (Convention du Mètre) Sèvresen (Frantzia) kokatu behar zen Pisu eta Neurketen Nazioarteko Bulegoa (Bureau international des poids et mesures, BIPM) sortzea agindu zuen. Erakunde berri horrek gorde behar zituen metroaren eta kilogramoaren prototipo berriak, eginda egon eta gero; eta egingo zituen euren eta nazioetako beste prototipoen konparaketak. Erakunde horrek, 1889an, beste prototipo berri bat sortu zuen, Metroaren nazioarteko prototipoa ehuneko laurogeita hamar platinoz eta ehuneko hamar iridioz osatutako metal nahasturaz egindako barra estandarrean zeuden marra biren arteko distantzia legez finkatuz.

Metro-patroi berriaren txantiloia ixa formako sekziodun barra bat izan zen. Forma hori eman zitzaion neurketak egitean flexioaren efektua murrizteko. Materiala platino-iridiozko aleazioa zen. Barra hartan grabaturik zeuden bi marka paralelo, eta horien arteko distantziak determinatzen zuen zehazki metroaren luzera, neurketa egiteko barra 0 °C-ko tenperaturan egonik. Kilogramo-patroia ere material bereko zilindro batez eraiki zen. 

Kilogramo-patroiaren txantiloia, zilindro-forman platino-iridiozko aleazioaz egina.

Txantiloi horiek munduko herrialdeetara zabaltzeko, Londresko enpresa batek hogeita hamar metro-prototipo eta berrogei kilogramo-prototipo fabrikatu zituen. Azkenik, 1889ko Pisu eta Neurrien Batzar Orokorrean (CGPM siglaz ezaguna, frantseseko Conférence générale des poids et mesures izenetik), mundu zabaleko zientzialariek metro-patroi eta kilogramo-patroi nazioarteko modura onartu zituzten prototipo haietako 6 zenbakidun barra eta X letradun zilindroa, eta prototipo horiek Parisko bulegoan gorde ziren. Gainerako kopiak parte hartutako estatuen artean banatu ziren lurralde bakoitzeko patroi modura erabiliak izateko.

Metro-patroia nazioarteko araua izan da 1960. urtera arte. Izan ere, definizio zehatzagoa egiteko asmoz, urte horretan, metroa birdefinitu zen kripton-86 isotopoaren erradiazioaren uhin-luzeran oinarriturik. Eta, azkenik, 1983an, 17. Konferentzia Nagusiak definizio hori ere baztertu zuen azken definizioa onartuz: haren arabera, metroa argiak hutsean 1/299 792 458 segundoan egiten duen ibilbidearen luzera da.

Uhin-luzera

1893an, Albert A. Michelsonek, gailuaren asmatzailea eta distantzia estandarra definitzeko argiaren uhin-luzera bat erabiltzearen bultzatzailea zenak, lehenengoz neurtu zuen metro estandarra interferometro baten bidez. 1925erako, interferometria sarritan erabiltzen zen BIPMan. Hala eta guztiz ere, 1960 arte, Metroaren Nazioarteko Prototipoa zuen metroaren estandarra izan zen. Metroaren nazioarteko lehenengo prototipoa oraindino mantentzen da BIPMan 1889an zehaztutako egoeran.

1960an, hamaikagarren Pisu eta Neurketen Konferentzia Orokorrak (CGPM, Conférence générale des poids et mesures) honela definitu zuen metroa SI sistema berrian: 1,650,763.73 bider kripton-86 atomoaren espektroko laranja-gorri emisio linearen uhin-luzera hutsean.

Argiaren-abiadura

Zehazgabetasuna areago txikitzeko, 1983ko hamazazpigarren CGPMak metroaren definizioa oraingo definizioaz ordezkatu zuen metroaren luzera denbora eta argiaren abiaduran oinarrituz:

Metroa argia segundo baten (1/299.792.458)ean hutsean ibilitako bidearen luzera da.

Kontuan hartu definizio horrek zehatz finkatzen duela argiaren lastertasuna hutsean 299,792,458 metro segundokotan. Argiaren propietate fisikoetan oinarritutako definizioak zehatzagoak eta bikoizteko errazagoak dira argiaren propietateak aldaezintzat hartzen direlako.

Pisu eta Neurrien Nazioarteko Batzordearen 2018ko 26. Batzar Orokorra

Fisikaren eta teknologiaren arloetan izandako aurrerapenak direla eta, 2011-2014 bitartean izandako bileretan, Pisu eta Neurrien Nazioarteko Batzordearen (frantsesez, Comité international des poids et mesures, CIPM) azpibatzorde baten proposamena kontuan harturik, oinarrizko zazpi unitateen definizioen berrikustea erabaki zen 2018ko 26. Batzar Orokorrean. Horren arabera, aldaketa hauek adostu ziren 2019ko maiatzetik aurrera indarrean jartzeko:

?Betiere oinarrizko zazpi unitateak (segundoa, metroa, kilogramoa, amperea, kelvina, mola eta kandela) bere horretan gorderik, unitate horiek birdefinitu egin dira haien balioak zazpi konstante fisiko unibertsalen bidez zehaztuz. Definizio berriek hobetu egin dute SI sistema, unitateen balioa aldatu gabe?.

SI sistema zehazten duten zazpi konstante unibertsalak honako hauek dira:

• Zesio-133 atomo ez-pertubatuaren oinarrizko egoeraren trantsizio hiperfinaren frekuentzia $\Delta \nu _{\text{Cs}}={\text{9 192 631 770 Hz}}$ da,
• Argiak hutsean duen abiadura $c={\text{299 792 458 m s}}^{-1}$ da,
• Planck-en konstantearen balio numerikoa $h={\text{6,626 070 15}}\times 10^{-34}{\text{J s}}$ da,
• Oinarrizko karga elektrikoaren balioa $e={\text{1,602 176 634}}\times 10^{-19}{\text{ C}}$ da,
• Boltzmann-en konstanteak $k={\text{1,380 649}}\times 10^{-23}{\text{J K}}^{-1}$ balio du,
• Avogadroren konstantearen balioa ${\text{1 }}N_{\text{A}}={\text{6,022 140 76}}\times 10^{23}{\text{ mol}}^{-1}$ da,
• -eko erradiazio monokromatikoaren argi-eraginkortasunaren balioa $K_{\text{cd}}={\text{683 lm W}}^{-1}$ da.

Ondorioz, zazpi oinarrizko unitateak goiko taulan adierazitako moduan daude birdefiniturik zazpi konstante unibertsal horien bitartez.

Metroaren definizio ofizial berria

Erabaki hori kontuan harturik, metroaren balioa aldatu gabe, metroaren definizioa honelaxe idatzi da:

?Metroa definiturik geratzen da hutseko argiaren abiaduraren balio numerikoa $c={\text{299 792 458 m s}}^{-1}$ izanik, segundoa $\Delta \nu _{\text{Cs}}$ konstante unibertsalaren bitartez definiturik egonik?.

Zer esanik ez, $\Delta \nu _{\text{Cs}}$ konstante unibertsala zesio-133 atomo ez-pertubatuaren oinarrizko egoeraren trantsizio hiperfinaren frekuentzia da.

Magnitude mailak

• Dezimetroa (sinboloa: dm) metroaren hamarrena da. Apur bat zaharkituta egon arren, oraindik erabiltzen da arlo batzuetan cm-tan neurtzea zehatzegia delako.
  • Dezimetro kubikoa, bolumenak neurtzeko arrunta, litro baten baliokide da, kimikan eta beste zientzia batzuetan erabilia, esate baterako, molaritatea adierazteko.
• Zentimetroa (sinboloa: cm) metroaren ehunena da.
• Milimetroa (sinboloa: mm) metroaren milarena da.
  • mm batek, gutxi gorabehera, 0,03937 hazbeteren luzera du.
  • Egindako euriaren kopurua ere mm-tan ematen da, eurigailuan neurtu gisa.
• Mikrometroa (sinboloa: μm) metroaren milioirena da (1×10^?6 m)
  • Batzuetan, um sinboloa erabiltzen da μ erabiltzeko aukera ez dagoenean, adibidez, idazmakinaz idaztean.
  • Mikrometroa erradiazio infragorriaren uhin luzera neurtzeko ohikoa da.
  • Batzuek (batez ere astronomian eta erdieroaleen industrian) antzinako mikra edo mikroi izenak eta/edo μ ikurra bakarrik erabiltzen dituzte izen eta ikur ofizialen ordez, nahiz eta era ofizialean ez egokitzat hartuta egon. Ofizialak izan ziren 1879tik 1967 arte.
  • Mikrometroa neurriak hartzeko gailu baten izena ere bada.
• Nanometroa (sinboloa: nm) 1×10^?9 metro da.
  • Beste gauza batzuen artean, argi ikusgaia (400 nmtik 700 nm arte) erradiazio ultramore eta gamma izpien uhin-luzerak neurtzeko erabiltzen da.
  • Testu zaharretan (1958 baino lehenago idatzietan, alegia), nm-a, batzuetan, lehengo ?mikron? izenean oinarrituta, ?mμ? edo ?milimikron? gisa agertzen da. SIan ez dira onartzen aurrizki bikoitzak, eta, gaur egun, inoiz ez dira ikusten edo entzuten horrelako ikur eta izenak.
• Pikometroa (sinboloa: pm) 10^?12 metro.
  • Atomoen neurriko distantziak neurtzeko sarritan erabilia; atomoen diametroak ~30 pm eta 600 pm artean daude.
• Femtometroa (sinboloa: fm) 10^?15 metro.
  • Atomoen guneen diametroak neurtzeko maiz erabilia. Atomo baten gunearen diametroa 15 fm artekoa da. Neutroien eta protoien diametroak gutxi gorabehera 1 fm-ekoak dira.
  • Enrico Fermi fisikaria dela eta, partikulak ikertzen dituzten fisikarien hizkeran femtometroa askotan fermi izena hartzen du (sinboloa: femtometroarena).
• Attometroa (sinboloa: am) 10^?18 metro, hau da metro baten trilioirena.
  • Elektroi baten erradioa, gutxi gorabehera, 1 am-ekoa dela suposatzen da.
• Zeptometroa (sinboloa: zm) 10^?21 metro, hau da, metro baten triliarrena.
• Yoktometroa (sinboloa: ym) 10^?24 metro, edo metro baten kuadrilioirena.

Nazioarteko sistemaren multiploak

Taula honetan, metro unitatearen multiploak agertzen dira:

Metroaren (m) multiploak Nazioarteko Sisteman

Azpimultiploak				Multiploak
Balioa	Sinboloa	Izena		Balioa	Sinboloa	Izena
10?1 m	dm	dezimetro		101 m	dam	dekametro
10?2 m	cm	zentimetro		102 m	hm	hektometro
10?3 m	mm	milimetro		103 m	km	kilometro
10?6 m	μm	mikrometro		106 m	Mm	megametro
10?9 m	nm	nanometro		109 m	Gm	gigametro
10?12 m	pm	pikometro		1012 m	Tm	terametro
10?15 m	fm	femtometro		1015 m	Pm	petametro
10?18 m	am	attometro		1018 m	Em	exametro
10?21 m	zm	zeptometro		1021 m	Zm	zettametro
10?24 m	ym	yoktometro		1024 m	Ym	yottametro
10?27 m	rm	rontometro		1027 m	Rm	ronnametro
10?30 m	qm	quectometro		1030 m	Qm	quettametro

Unicode

Unicodek cm zentimetroa (㎝), cm² zentimetro koadroa (?) eta cm³ zentimetro kubikoa (?) adierazteko sinboloak ditu, baita mm milimetroa (㎜), mm² milimetro koadroa (?) eta mm³ milimetro kubikoa (?) laburtzeko ere; baina Asiako sortaldeko zabalera tinkoko CJK letra-tipoekin bakarrik erabil daitezke ideograma txinatar zein japoniar baten tamainakoak direlako.

Etimologia

Metro hitza grezierazko μ?τρον (metron) hitzetik dator, eta ?neurria? esan nahi du. Frantzian, luzera neurtzeko patroia izendatzeko erabili zuten mètre izenarekin.

Metroaren definizioak 1795etik

Definizioaren oinarria	Data	Ziurgabetasuna erabatekoa	Ziurgabetasuna erlatiboa
1/10.000.000 Ipar poloaren eta ekuatorearen arteko distantziaren zati bat, Paristik pasatzen den meridianoaren lerroan zehar	1795	0.5-0.1  (milimetro)	10?4
Platinozko barra estandarreko Metre des Archives lehen prototipoa.	1799	0.05-0.01 mm	10?5
Platino-iridiozko barra, izotza urtzeko puntuan (1. Pisu eta Neurrien Konferentzia Orokorra (PNKO))	1889	0.2-0.1 μm (mikrometro)	10?7
Platino-iridiozko barra izotza urtzen den puntuan, presio atmosferikoan, bi arrabolek eutsia (7.a PNKO)	1927	a.g.	a.g.
Trantsizio atomiko hiperfina; 1.650.763,73 argiaren uhin-luzera, Kripton-86 gasaren trantsizio jakin batena (11. PNKO)	1960	0.01-0.005 μm	10?8
Argiak hutsean egiten duen distantzia 1/299.792.458 segundo-zatitan.(17. PNKO)	1983	0.1 nm	10?10

Metroaren baliokidetasunak

• Metro baten baliokidetasunak:

0,000 000.000.000.000.000.000.000.000.001 Qm 0,000 000.000.000.000.000.000.000.001 Rm 0,000 000.000.000.000.000.000.001 Ym 0,000.000.000.000.000.000.001 Zm 0,000.000.000.000.000.001 Em 0,000.000.000.000.001 Pm 0,000.000.000.001 Tm 0,000.000.001 Gm 0,000.001 Mm 0,0001 Mam 0,001 km 0,01 hm 0,1 dam

10 dm 100 cm 1.000 mm 1.000.000 μm 1.000.000.000 nm 10.000.000.000 ? 1.000.000.000.000 pm 1.000.000.000.000.000 fm 1.000.000.000.000.000.000 am 1.000.000.000.000.000.000.000 zm 1.000.000.000.000.000.000.000.000 ym 1.000.000.000.000.000.000.000.000.000 rm 1.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000 qm

Bibliografia

• A Dictionary of Scientific Units - including dimensionless numbers and scales. 5th Edition 1986. H.G. Jerrard and D.B. McNeill.
• Zientzia eta Teknologiaren Hiztegi Entziklopedikoa, Elhuyar, Donostia (2009). ISBN 978-84-92457-00-7.
• Laburtzapenen hiztegia. Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusia, Gasteiz (2010).
• M. Ensunza, J.R. Etxebarria & J. Iturbe, Zientzia eta teknikarako euskara. Zenbait hizkuntza-baliabide (II. argitalpena), Udako Euskal Unibertsitatea (UEU), Bilbo, 2008, ISBN 978-84-8438-164-8.
• Jose Ramon Etxebarria, Zientzia eta teknikako euskara arautzeko gomendioak, Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusia, Gasteiz, 2011, ISBN 978-84-457-3136-9.
• Jose Ramon Etxebarria, Komunikazioa euskaraz ingeniaritzan, Udako Euskal Unibertsitatea (UEU), Bilbo, 2014, ISBN 978-84-8438-522-6.
• Alder, Ken. (2002). The Measure of All Things : The Seven-Year Odyssey and Hidden Error That Transformed the World. New York: Free Press ISBN 978-0-7432-1675-3..
• Astin, A. V. & Karo, H. Arnold, (1959), Refinement of values for the yard and the pound, Washington DC: National Bureau of Standards, republished on National Geodetic Survey web site and the Federal Register (Doc. 59-5442, Filed, 30 June 1959)
• Judson, Lewis V.. (2025-08-14). Weights and Measures Standards of the United States, a brief history. USA: US Department of Commerce, National Bureau of Standards NBS Special Publication 447; NIST SP 447; 003-003-01654-3 jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2025-08-14) (kontsulta data: 2025-08-14).
• Bigourdan, Guillaume. (1901). Le système métrique des poids et mesures ; son établissement et sa propagation graduelle, avec l'histoire des opérations qui ont servi à déterminer le mètre et le kilogramme. París: Gauthier-Villars.
• Guedj, Denis. (2001). La Mesure du Monde. Chicago: University of Chicago Press.
• Cardarelli, Fran?ois. (2003). ?Chapter 2: The International system of Units? Encydopaedia of scientific units, weights, and measures: their SI equivalences and origins. Springer-Verlag London Limited ISBN 978-1-85233-682-0. (kontsulta data: 2025-08-14)
  Aipua: ?Data from Giacomo, P., Du platine à la lumière [From platinum to light], Bull. Bur. Nat. Metrologie, 102 (1995) 5-14.?.
• Cardarelli, F.. (2004). Encyclopaedia of Scientific Units, Weights and Measures: Their SI Equivalences and Origins. (2.. argitaraldia) Springer, 120-124 or. ISBN 1-85233-682-X..
• Clarke, Alexander Ross; Helmert, Friedrich Robert. Earth, Figure of the. 8, 801-813 or..
• Historical context of the SI: Meter. Consultado el 26 de mayo de 2010.
• National Institute of Standards and Technology. (27 de junio de 2011). NIST-F1 Cesium Fountain Atomic Clock. Autor.
• National Physical Laboratory. (25 de marzo de 2010). Iodine-Stabilised Lasers. Autor.
• Maintaining the SI unit of length. National Research Council Canada 2025-08-14 jatorrizkotik artxibatua (artxibatze data: 2025-08-14).
• Republic of the Philippines. (2025-08-14). Batas Pambansa Blg. 8: An Act Defining the Metric System and its Units, Providing for its Implementation and for Other Purposes. Autor.
• Republic of the Philippines. (2025-08-14). Republic Act No. 7160: The Local Government Code of the Philippines. Autor.
• Supreme Court of the Philippines (Second Division). (20 de enero de 2010). G.R. No. 185240. Autor.
• Taylor, B.N. and Thompson, A. (Eds.). (2008a). The International System of Units (SI). United States version of the English text of the eighth edition (2006) of the International Bureau of Weights and Measures publication Le Système International d’ Unités (SI) (Special Publication 330). Gaithersburg, MD: National Institute of Standards and Technology. Consultado el 18 de agosto de 2008.
• Taylor, B.N. and Thompson, A. (2008b). Guide for the Use of the International System of Units (Special Publication 811). Gaithersburg, MD: National Institute of Standards and Technology. Consultado el 23 de agosto de 2008.
• Turner, J. (Deputy Director of the National Institute of Standards and Technology). (16 de mayo de 2008)."Interpretation of the International System of Units (the Metric System of Measurement) for the United States". Federal Register Vol.73, N.o96, p.28432-3.
• Zagar, B.G. (1999). Laser interferometer displacement sensors in J.G. Webster (ed.). The Measurement, Instrumentation, and Sensors Handbook. CRC Press. ISBN 0-8493-8347-1.

Ikus, gainera

• SI
• SI aurrizkiak
• Nazioarteko Unitate Sistema
• Magnitude mailak
• Planck-en luzera

Kanpo estekak

• History of the metre at the U.S. National Institute of Standards and Technology (NIST)
• History of the metre at the International Bureau of Weights and Measures (BIPM)
• Timeline of history of the metre at the NIST
• Bureau International des Poids et Measures - Lengths

• Datuak: Q11573
• Multimedia: Metre / Q11573